Toezicht

Wat staat er in de nieuwe wet?

De AIVD en de MIVD staan onder toezicht van de Commissie van Toezicht voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, ook wel de CTIVD genoemd. De CTIVD is een onafhankelijk orgaan dat toetst of de AIVD en MIVD zich wel houden aan de wet. Zij toetst het handelen van de geheime diensten achteraf op rechtmatigheid, maar niet op doelmatigheid. Er wordt dus niet beoordeeld of de diensten wel effectief werken.

De CTIVD toetst dus ook niet vooraf óf de geheime diensten een bepaald middel, bijvoorbeeld het hacken van een apparaat, mogen inzetten. Bij de inzet van bijzondere bevoegdheden vindt er wel een rechtmatigheidstoets vooraf plaats, maar niet door de CTIVD. Dit gebeurt door een nieuwe toetsingscommissie (TIB).

Het toezicht bestaat uit het doen van onderzoek naar het handelen van de diensten. Om dit onderzoek uit te voeren heeft de CTIVD verschillende bevoegdheden. Zo heeft zij direct toegang tot de systemen en alle relevante gegevens die de geheime diensten verwerken. De CTIVD kan ook vragen stellen aan de medewerkers van de geheime diensten. Zij zijn verplicht om de vragen van de CTIVD te beantwoorden en kunnen ook onder ede gehoord worden.

Van dit onderzoek brengt de CTIVD verslag uit in een toezichtsrapport. Hierin staan de bevindingen en aanbevelingen van de CTIVD. Het toezichtsrapport wordt met de betrokken minister gedeeld, die het vervolgens met de Eerste en Tweede Kamer kan delen.

De bevindingen van de CTIVD, dus of er wel of niet rechtmatig is gehandeld door de diensten, zijn niet bindend. De CTIVD kan de verantwoordelijke minister wel inlichten en adviseren. Maar het is uiteindelijk aan de minister om te bepalen of het iets met de bevindingen en adviezen van de CTIVD doet.

In tegenstelling tot andere toezichthouders, zoals bijvoorbeeld de Autoriteit Consument & Markt, kan de CTIVD geen juridische consequenties verbinden aan een overtreding van de wet door de diensten. Het kan dus niet de geheime diensten bevelen om bijvoorbeeld een bepaalde praktijk te stoppen of gegevens te vernietigen of bij een overtreding een administratieve boete opleggen.

Bronnen